ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ 26 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਐਲਾਨਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨ ਅਨੁਚਿਤ ਵਪਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ 26 ਈ-ਕਾਮਰਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ Zepto, Zomato, Swiggy, JioMart ਅਤੇ BigBasket ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
'ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨ' ਕੀ ਹਨ?
ਖਪਤਕਾਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ 26 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਨਿਯਮਨ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼, 2023 ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਵੈ-ਘੋਸ਼ਣਾ ਪੱਤਰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਏ ਹਨ। ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਉਪਭੋਗਤਾ ਇੰਟਰਫੇਸਾਂ ਰਾਹੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਜਾਂ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਉਹ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਐਪਾਂ 'ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ, ਗੈਰ-ਦੋਸਤਾਨਾ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲੁਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਵਾਲੇ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਭਾਗ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਔਨਲਾਈਨ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ 26 ਈ-ਕਾਮਰਸ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ, ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ-ਧਿਰ ਆਡਿਟ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, "ਸਾਰੀਆਂ 26 ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਵਾਲੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਇੰਟਰਫੇਸ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।"
CCPA ਨੇ ਕੀਤਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ, ਹੋਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਸਲਾਹ
ਕੇਂਦਰੀ ਖਪਤਕਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਥਾਰਟੀ (CCPA) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾਵਾਂ ਦੂਜੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਨਿਯਮ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਨਿਯਮਨ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼, 2023, 30 ਨਵੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਇਹ 13 ਡਾਰਕ ਪੈਟਰਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਦੇਖਣਾ, ਸ਼ਰਮ ਜਾਂ ਦੋਸ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ, ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਗਾਹਕੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ, ਇੰਟਰਫੇਸ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ, ਬੈਡ ਅਤੇ ਸਵਿੱਚ (ਝੂਠੇ ਜਾਂ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਕਰਨਾ), ਡ੍ਰਿਪ ਕੀਮਤ (ਸੱਚੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿਣਾ), ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ, SMS ਬਿਲਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਕਿਹੜੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ?
ਇਨ੍ਹਾਂ 26 ਈ-ਕਾਮਰਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਰਮਈਜ਼ੀ, ਜ਼ੈਪਟੋ ਮਾਰਕੀਟਪਲੇਸ, ਫਲਿੱਪਕਾਰਟ ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਮਿੰਤਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਵਾਲਮਾਰਟ ਇੰਡੀਆ, ਮੇਕਮਾਈਟ੍ਰਿਪ (ਇੰਡੀਆ), ਬਿਗਬਾਸਕੇਟ (ਇਨੋਵੇਟਿਵ ਰਿਟੇਲ ਕੰਸੈਪਟ), ਜੀਓਮਾਰਟ (ਰਿਲਾਇੰਸ ਰਿਟੇਲ), ਜ਼ੋਮੈਟੋ, ਸਵਿਗੀ, ਬਲਿੰਕਿਟ, ਪੇਜ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼, ਵਿਲੀਅਮ ਪੇਨ, ਕਲੀਅਰਟ੍ਰਿਪ, ਰਿਲਾਇੰਸ ਜਵੇਲਸ, ਰਿਲਾਇੰਸ ਡਿਜੀਟਲ, ਨੈੱਟਮੇਡਸ, ਟਾਟਾ 1ਐਮਜੀ, ਮੀਸ਼ੋ, ਇਕਸੀਗੋ, ਮਿਲਕਬਾਸਕੇਟ, ਹੈਮਲੇਸ, ਅਜੀਓ, ਟੀਰਾ ਬਿਊਟੀ (ਰਿਲਾਇੰਸ ਰਿਟੇਲ ਲਿਮਟਿਡ), ਡੁਰੋਫਲੈਕਸ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਅਤੇ ਕਿਊਰਾਡੀਨ ਇੰਡੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।